Önemli Not: Ben veteriner hekim değilim. Burada yazdıklarımı
yalnızca deneyimlerimden yola çıkarak yazıyorum. Bu sebeple burada yazan her
şeyi sadece birer öneri gibi düşünmelisiniz ve yavru kedinin bakımı ve
ihtiyaçları konusunda veteriner hekimlere danışmayı ihmal etmemelisiniz.
0-2 Aylık yavru kedilere nasıl bakılması gerektiğine dair
bir yazı yazmaya beni iten şey, mevsimsel olarak buna fazlaca ihtiyaç duyulan
bir dönemde olmamız ve bu çağdaki annesiz yavruların meşakkatli ve incelikli bir bakım
olmadan hayatta kalma şanslarının düşük olmasıdır.
Öncelikle neden böyle yavrulara denk geliyoruz, bundan
bahsedelim. Bir yavrunun annesiz kalması için pek çok sebep var. Bu sebepleri
özetleyecek olursak:
1-Anne kedi ölmüş olabilir.
2-Anne yavrularını taşırken bir yavrusunu düşürmüş, yavru
anneden uzaklaşmış olabilir.
3-Anne stres altındaysa yavrularına bakamayacağını düşünüp
onları terk etmiş olabilir.
4-İnsanlar yavru ve anneleri birbirinden ayırmış olabilir.
(Ağaca, kuşa, hayvana tahammülü olmayan insanlar çevrelerinde hayvan
istemedikleri zaman ölmeleri için yavruları annelerinden ayırabiliyorlar.)
5-Anne ihtiyaçlarını karşılamak için yuvadan uzaklaşmış
olabilir, yavrular da yürüyebiliyorsa yuvadan çıkmış olabilir.
6-Yavrular hastaysa anne bilinçli olarak terk etmiş
olabilir.
Bunlar gözlemlediğim ve ihtimal verdiğim sebepler.
Yavru kediye denk
geldim, ne yapmalıyım?
Dışarıda kendi ihtiyaçlarını kendisi karşılayamayacak kadar
ufak bir yavru bulduysanız ilk yapmanız gerekenin anne kediyi bulmak olduğunu
düşünüyorum. (Yukarıda belirttiğim sebepleri de göz önünde bulundurursak.)
Bunun için çevrede yaşayan insanlara danışabilirsiniz. “Buralarda anne kedi var
mı, varsa nerede olabilir?” İnsanlardan destek alamıyorsanız yavrunun ses
çıkarmasını sağlayın. Anne kediler yavrularının seslerine duyarlı oluyorlar ve
yavrularının yerlerini o ses aracılığıyla tayin ediyorlar. Yavru kendiliğinden
ağlıyorsa susturmaya çalışmayın, ağlasın ki annesi onu işitebilsin. Ağlamıyorsa
güvenli bir şekilde yere bırakın ve dokunmayın; yavru kendini öyle bir durumda
güvensiz hissedeceği için ses çıkaracaktır.
Anne kedi sesi duyup koşup geldiyse uzaklaşın ki sizden
korkup yavrusuna yaklaşmamazlık etmesin. Siz uzaklaşınca anne kedi yavruyu alıp
yuvasına götürecektir.
Anneyi bulamıyorsak yavruyu yanımıza alıyoruz. J
(Yanımıza aldıktan bir süre sonra da yavru kediyi bulduğumuz
çevreye gidip anne kedinin gelip gelmediğini kontrol edebiliriz.)
(Bir başka seçenek de sosyal medya aracılığıyla bir başka
anne kedi bulmak ve yavruyu kabul ederse o anneye vermektir. “Süt anne aranıyor”
ilanları bu yüzden önemlidir. Süt anne bulunduğu takdirde yavru anne sütünden
ve sıcaklığından mahrum kalmayacaktır.)
Yavru kedilerin gözlerinin açılma süresi yaklaşık 0-3 hafta
arasındadır.
Gözleri yeni açılmışsa soğuttuğumuz çayı pamukla gözlerine
günde birkaç kez sürelim. (İçinde çay tanesi olmamalı.) Mikrop kapmasını
önleyecektir. Enfeksiyon var ise veteriner hekime danışarak bir pomad ya da göz
damlası sıkmak daha gerekli olacaktır.
Göbek bağı varsa batikon sürelim. Kuruyup kendiliğinden düşecektir.
Yavru kaç saattir anneden ayrı bilemiyoruz. O yüzden acilen
beslenmesi gerek. 0-2 aylık kediler 2-3 saatte bir beslenmelidir. Durum acil
olduğundan, veterinere gidip biberon ve toz bebek maması alamadıysak bir
eczaneden şırınga alalım. İnek sütü* insanlara zararlı olduğu gibi diğer hayvan
türlerine de zararlıdır. (İnek sütü sadece kendi türünün biyolojik
özelliklerine uygundur çünkü, aynı durum tüm memeli hayvanlar için geçerlidir.) Durumun
aciliyeti düşünüldüğünde inek sütünü sulandırıp (yüzde 50 su, yüzde 50 süt)
ılındıralım. Asla soğuk süt vermeyelim, her zaman ılık olsun. Beslemek için yavruyu avcumuza alalım ve 45 derecelik bir açıyla tutalım.Şırıngayı
yavaştan ağzının kenara koyunca bebek süt tadı alacak ve içmek isteyecektir.
Şırıngayı çok yavaş itelim. Bebek doyduysa içmek istemiyorsa zorlamayalım,
yoksa ağzından süt taşar ve burnuna kaçar bu da tehlikelidir.
Miroş da annesiz bir bebekti.
Miroş büyüdü :)
Bu evrede yavrular tuvalet ihtiyaçlarını kendisi
karşılayamaz. Annesi yavruların popolarını yalayarak uyarır ve tuvaletini öyle
yaptırır. Elimize bir pamuk parçası alalım ve önce idrar için sonra kaka için
gerekli yerleri yavaşça uyaralım (pamuğu sürerek). Tuvalet ihtiyaçlarını da
mutlaka 2-3 saatte bir giderelim.
Isı çok önemli. Asla cereyanlı, serin, rutubetli yerlere
koymayalım yavruyu. Sıcak su torbası bu konuda işimize çok yarar. Ama sıcak su
torbasını da bir bezle ya da havluyla saralım ki bebeği yakmasın. Bir kutuya ya
da kedi boxına kazak koyalım mesela, kazağın altına da sıcak su torbasını.
Yemek ve tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra bu sıcak ortama yerleştirelim,
yavrumuz mışıl mışıl uyusun.
En önemli noktalardan bahsettik: Sıcaklık, tuvalet, 2-3
saatte bir besleme. (evet geceleri de nöbet tutmalıyız.) Bu işin acil kısmıydı.
Acil ihtiyaçlarını giderdikten sonra bir veteriner muayenesinden geçmesi
önemli. Şırınga yerine biberonla beslemek hem sizin işinizi kolaylaştırır hem
de yavrunun. Ve inek sütü yerine toz bebek mamalarını tercih edelim. Bu
mamaları soğuk değil ılık verdiğimize, ve mamanın bozulmadığına dikkat edelim.
Mesela daha evvelden ısıttığımız ama arta kalan mamayı buzdolabına koymayalım.
Karamuk ve kardeşi, bulduğumda 2 günlüklerdi.
Karamuk aşırı zor ve yavaş büyüdü. Veterinerlere göre "umutsuz" bir durumdu.
Abisi ise hızlıca büyüdü, serpildi :)
Yavru 1-1.5 ayı geçmeye başladıysa dişleri de çıkmıştır,
yavaştan kendi kendine çiş kaka yapmaya ve ciddi derecede oyunlar oynamaya
başlar. J
1,5-2 aylık arasındaysa yavru kediler için olan kuru ve yaş mama vermeye
başlamalıyız çünkü toz mama onlara yetmeyecektir. Kendi tuvalet ihtiyacını
karşılıyorsa da yine pamukla uyarmaya devam edelim.
Oyun çağında olan bu ufak yavrular için güvenlik önlemleri
almalıyız. Evin içinde yürürken biz, yavru kutusunda değilse üzerine
basmayacağımız şekilde yürümeliyiz. Öyle ufaklar ki dikkatsizlik yaşanabilir.
Yavrunun evin içinde dolaşırken ya da oyun oynarken sıkışabileceği yerler var
mı? Üzerine bir şey düşebilir mi? Çıktığı kanepeler koltuklar, eğer düşerse
kendini sakatlayabileceği kadar yüksek mi? (genelde, evet) Kısacası yavrumuzdan
gözümüzü ayırmayalım.
Güneş almalarını mutlaka sağlayalım.
Sürekli anne arayışında olacaklar, anne ihtiyaçlarını
tamamen olmasa da giderebilmek için beslenme ve tuvalet ihtiyaçlarını gidermek,
sıcak bir yerde uyutmak yeterli olabilir. Size sokulmak, sizin sıcaklığınızla
uyumak istiyorsa da buna izin verin.
Birincil ihtiyaçları karşılanmasına rağmen hep ağlıyorsa,
ateşi varsa ya da tam tersi hareketsiz, iştahsızsa mutlaka veteriner tarafından
muayene edilmeli.
Karamuk'un son hali. :)
Kedi, inek, civciv, insan… Hiçbir yavrunun annesiz kalmaması
dileğiyle.
*Bir vegan olarak belirtmem gerekiyor ki market rafından aldığınız inek sütü, annesiz kalmış bir buzağı demek. Burada yazdıklarım inek sömürüsünü desteklemek olarak algılanmasını asla istemiyorum. Bir yavruyu hayatta tutabilmek için acilen yapılabilir bir şey olduğu için belirtiyorum ve alternatifinden de bahsettim. Evcil olan etçil ve/ya hepçil olan hayvanların diğer hayvanlarla beslenilmesi konusu derin ve uzun soluklu bir tartışmadır, bu yazının konusu olmadığı için yer vermiyorum.